Aspekty psychospołeczne w pracy zdalnej
Jeśli jesteś liderem pracującym w biznesie czy choćby trenerem lub nauczycielem, a do tej pory pracowałeś ze swoją grupą twarzą w twarz to praca zdalna może stanowić nie lada wyzwanie lidera. Zewsząd jesteś bombardowany poradnikami, które mówią jak pracować wydajnie, jakich narzędzi używać? Czy pomyślałeś jak oddziałuje praca zdalna na psychikę Twoją i Twoich podopiecznych? Aspekty psychospołeczne pracy zdalnej zna doskonale mój dzisiejszy gość.
Intro
Gościem odcinka jest dr Lidia D. Czarkowska. Psycholog Biznesu. Coach i Mentor pracujący z najwyższą kadrą menadżerską, liderami i członkami zarządu.
Lidia: Od 25 lat wspieram osoby dorosłe w procesach zmiany. To co mnie zawsze fascynuje to wyzwania, na które napotykamy wewnątrz siebie, które napotykamy kiedy spotykamy się z nowymi sytuacjami.
Ścibór: W dzisiejszym odcinku będziemy rozmawiali o aspektach psychofizycznych i społecznych pracy wirtualnej. Wspólnie z Lidią zaplanowaliśmy jeszcze dalsze odcinki, o których powiemy dalej.
Ścibór: Lidia, zostaliśmy zamknięci w domach. Jest to szczególnie trudne dla tych, którzy do tej pory nie pracowali w takiej formie. W pierwszej kolejności powiedzmy jakie aspekty psychospołeczne będą nas dotyczyć, gdy pracujemy z domu. Co prawda mamy dostępne różne technologie pracy zdalnej, ale do tej pory mogliśmy np. napić się kawy z kimś w pracy, a teraz jesteśmy sami.
Praca w domu to wyzwanie lidera
Lidia: Dla niektórych osób jest to nowa sytuacji. Ci, którzy tak pracowali wcześniej mogą mieć wypracowane dobre nawyki, które pomagają dzielić czas na czas prywatny i zawodowy. Dla osób, które zostały zmuszone do takiej pracy przez kwarantannę może być to wyzwaniem. Po pierwsze kontakt wirtualny to nie rzeczywista rozmowa. Wychodzenie do pracy, to był często rytuał: ubieranie się, droga. Teraz to również trzeba zastąpić, ale też można odkryć inne oblicze takiej pracy. Spotkanie twarzą w twarz poprzez komunikator daje szansę raczej spojrzeć, skupić się na człowieku. Niektórzy mówią, że to wręcz skraca dystans, gdyż nie ma wtedy innych osób. To świetna okazja, by wyjść z codziennych rutynizmów i spojrzeć na to, co dla nas naprawdę jest ważne w komunikacji.
Ścibór: Nie mówmy tylko o tej wyjątkowej sytuacji, kiedy np. dzieci są w domu i nam przeszkadzają. Ta sytuacji minie. Ale załóżmy, że taka forma pracy nam się spodoba. To czy będziemy umieli zachować granice, np. skończyć pracę o 16.00, czy będziemy umieli nie podchodzić do lodówki, będąc w domu?
Lidia: To bardzo ważne aspekty. Jeśli potrzebujemy zarządzić swoją pracą zdalną to przede wszystkim potrzebujemy zarządzić sobą. Tutaj ważne jest wyznaczanie granic zarówno czasowych, jak i przestrzennych. W przypadku przestrzeni fizycznej warto wyznaczyć specjalne miejsce do pracy, pokój czy choćby biurko, a dodatkowo zastosować tzw. kotwice mentalne – to sygnały, które wywołują u nas stan gotowości do pracy. Istnieje wiele potencjalnych pokus, które mogą nas odrywać od pracy. Na to nie ma jednego lekarstwa. Jesteśmy różni. Dla jednych stworzenie ścisłego grafiku pracy (np. o 9.15 pijemy kawę) jest bardzo pomocne, jednak dla innych będzie dawało poczucie ograniczenia. To o czym warto pamiętać to robienie sobie przerw (Zapraszamy do kolejnej części Zarządzanie sobą i swoją energią – link).
Praca zdalna a odosobnienie
Ścibór: Jak poradzić sobie z odosobnieniem? Jak sobie poradzić z tym, że pracujemy z domu a wcześniej mieliśmy możliwość wypicia kawy? Czy wyobrażasz sobie, że wypijemy kawę zdalnie?
Lidia: Nasz mózg limbiczny potrzebuje wrażenia, że jesteśmy widziani, słyszani, doceniani, mamy impakt, wpływ oraz tworzymy coś razem. Możemy to wszystko zapewnić poprzez kontakt wirtualny, ale pamiętajmy o tym, że oprócz omówienia listy zadań powinniśmy zostawić parę minut na żarty, na luźną rozmowę. Należy dać przestrzeń na usłyszenie czy zobaczenie drugiej osoby, takie spotkanie człowieka z człowiekiem. Nasze życie polega na oduczaniu się pewnych nawyków, przeuczaniu i uczeniu się tego, co jest adekwatne teraz. Także da się robić imprezy wirtualne spotkania, ważne jest jedynie, by mieć z kim, czyli ważna jest sieć kontaktów.
Ścibór: Czy to nie jest tak, że kontakt fizyczny jest konieczny? Zatem, czy bez niego będzie trudno?
Lidia: Tak, nic nie zastąpi możliwości przytulenia drugiego człowieka, ale zawsze można wyrażać to, jak jesteśmy dla siebie bliscy i ważni.
Co może zrobić lider?
Ścibór: Zdefiniowaliśmy różne wyzwania jakie spotykają nas m.in. w związku z zaistniałą sytuacją. Co moglibyśmy w takiej sytuacji doradzić takiemu liderowi, który zaczyna zarządzać zdalnie? Co on mógłby zrobić w zakresie psychofizycznym ze sobą, jak mógłby pomóc swoim współpracownikom? Jakie jest tu wyzwanie lidera?
Lidia: Muszę prowokatywnie powiedzieć – nic! Gdyż taka sytuacja jest testem na to, czy on faktycznie jest liderem. Prawdziwy lider nie będzie miał kłopotu, by zarządzać w zaistniałej sytuacji. Jeśli ktoś budował relację bardziej zarządczą, przedmiotową a nie podmiotową to wtedy taka osoba traci np. część kontroli. To idealny test dla jakości przywództwa oraz wskazówka, co zrobić inaczej, by w przyszłości tego typu sytuacje nie były problemem.
Ścibór: Znane jest rozróżnienie pomiędzy liderem a bossem. Lider to ten, co przewodzi a boss to ten, co w sposób dyrektywny nakazuje, co i jak pracownik powinien zrobić. Stawiam taką tezę, że osobom, które raczej są takimi bossami będzie trudno obecnie się odnaleźć. Zatem, pracownik ciągle kontrolowany może chcieć poszukać pracy, gdzie bardziej mu ufają. Aspekt zaufania będzie bardzo ważny w odniesieniu do pracy w biurze.
Lidia: Zaufanie buduje się długo a łatwo się traci. Natomiast komunikacja jest wielowarstwowa, w zakresie warstwy „co i jak” to w zasadzie niewiele się zmienia. Jedynie nośnik tej informacji. Ale jest głębsza warstwa, mówiącą „po co” coś się robi. To warstwa intencji. Na tym poziomie, gdy jest łączność pomiędzy liderem a pracownikiem to nie ma problemu z zaufaniem i ludzie się angażują.
Aspekty psychospołeczne – jak poznać siebie?
Ścibór: Tak, to wyzwanie lidera rozwiniemy w kolejnej części Redefinicja relacji lider-pracownik. Teraz wróćmy jeszcze do tematu rozmowy. W psychologii mówi się o różnych typach osobowości. Na jakie testy warto zwrócić uwagę jako lider, by wiedzieć z jakimi wyzwaniami przyjdzie nam się mierzyć, jak i sobie z nimi radzić.
Lidia: Można pójść w jedną skrajność, zrobić testy, diagnozę i w oparciu o nią zaplanować różne sposoby działania i postępowania. Drugi biegun to świadomość, iż ludzie z wiekiem się transformują i te czyste typy osobowości występują tylko na papierze. Jesteśmy mieszanką typów. To według mnie jednak kwestia świadomego przywództwa. Jeśli lider ma doświadczenie i zarządza odpowiednio małymi zespołami to obserwując swoje oddziaływanie na ludzi może podejmować stosowne kroki. Bo dobry lider, jeśli widzi, że coś robi i to nie działa, to zmienia sposób działania. Taki lider nie ma klapek na mózgu i percepcji i szuka różnych sposobów dojścia do zamierzonych efektów, obserwując pracownika i kontekst.
Wyzwanie lidera
Ścibór: Omawiając różne zagadnienia przywództwa, często podkreślam, że dobry lider jest pragmatyczny, który obserwuje rzeczywistość. To lider, który dostosowuje metody pracy do sytuacji i pracownika, nie zapominając, że pracownik jest najwyższą wartością. Wynikiem dobrze zaopiekowanej relacji z pracownikiem jest efektywna praca.
Lidia: Chciałabym docenić takiego pragmatycznych liderów, pełen szacunek dla nich. Wielkie uznanie dla osób, które potrafią myśleć poza swoim pudełkiem, potrafią zmieniać swoje przekonania. To liderzy, którzy są otwarci i się uczą.
Ścibór: Aspekty psychospołeczne, to temat wiodący dzisiejszej rozmowy. Czy warto byśmy dziś jeszcze coś poruszyli? Ja stawiam taką tezę, że to, czego obecnie doświadczamy zmieni perspektywę patrzenia na pracę zdalną na wiele lat. Firmy i pracownicy zauważą, że można tak pracować i bardzo wiele firm może np. spojrzeć na taką pracę z perspektywy ekonomii i oszczędności.
Lidia: Każdy kryzys jest możliwością i szansą. Weryfikuje to, co nie działa i pozwala dostrzec, co działa lepiej. Jestem bardzo spokojna, że jako ludzie, którzy umieją uczyć się na doświadczeniu, skorzystamy z tej sytuacji, niezależnie od tego, że teraz wszystkim nam jest trudno. Nauczymy się bardzo wiele i to nas wzmocni.
Ścibór: Mamy jeszcze zaplanowane dwie rozmowy z Lidią: Zarządzanie sobą i energią oraz Redefinicja relacji pracownik-lider. Serdecznie zapraszamy do następnych odcinków na kanale Virtual Leader.
Materiały dodatkowe
Motywem przewodnim niniejszego odcinka były aspekty psychospołeczne. W kontekście omawianej tematyki, z mojego punktu widzenia na pewno z książkami: Liderzy jedzą na końcu oraz Siła nawyku.